PEĆINCI: ZELENI DINAR SE TROŠI NA DRUGE NAMENE

PEĆINCI: ZELENI DINAR SE TROŠI NA DRUGE NAMENE

U opštini Pećinci postoje veoma ozbiljni problemi sa korišćenjem sredstava Budžetskog fonda za zaštitu životne. Prihodi od „ekoloških“ naknada godinama su vrlo visoki, među najvećima u Srbiji, ali su rashodi za aktivnosti zaštite životne sredine toliko niski da se praktično sav iznos prihoda troši na druge namene i potrebe budžeta, a ne na aktivnosti zaštite životne sredine. Veliki problem je i nepostojanje programa korišćenja sredstava Budžetskog fonda za zaštitu životne sredine u poslednje četiri godine. Izveštaji o korišćenju sredstava su šturi i nedovoljno transparentni.

PRIHODI OD EKO DINARA

“U periodu 2010-2017. godine bilo je izraženih razlika u iznosima tekućih prihoda Budžetskog fonda za zaštitu životne sredine opštine Pećinci. U prvoj polovini perioda (2010-2013) iznosi prihoda od naknada bili su prilično ujednačeni, između 7,5 i devet miliona dinara godišnje. Nakon što je republička vlast u septembru 2012. godine ukinula naknadu za vozila na motorni pogon, u 2013. godini opština Pećinci je povećala iznose posebne naknade za zaštitu životne sredine, koju donosi lokalna skupština. Od 2014. godine beleži se izuzetno veliko povećanje iznosa prihoda od ove naknade, tako da po ukupnom iznosu tekućih prihoda, fond opštine Pećinci je u periodu 2014-2017. godine bio jedan od najvećih u Srbiji, između 11. i 14. mesta od 145 opština i gradova. Najveći iznos od 79 miliona dinara beleži se u poslednjoj godini”, objašnjava za portal “Eko vest” Dejan Maksimović. predstavnik Ekološkog centra “Stanište” iz Vršca, koji je uradio detaljnu analizu Budžetskog fonda za zaštitu životne opštine Pećinci.

U tabeli su iznosi tekućih prihoda „ekoloških“ naknada, za period 2010-2017

 

PEĆINCI – tekući prihodi od „ekoloških“ naknada u dinarima
	Naknada za vozila na motorni pogon	Naknada za supstance koje oštećuju ozonski omotač i naknada za plastične kese	Naknada za emisiju SO2, NO2, praškastih materija i odloženi otpad	Posebna naknada za zaštitu i unapređenje životne sredine	Ukupno
2010.	1.338.429,00	0	1.515.831,00	5.078.033,00	7.932.293,00
2011.	1.439.317,00	0	441.664,00	5.564.124,00	7.445.105,00
2012.	1.205.364,00	0	0,00	6.383.802,00	7.589.166,00
2013.	1.890,00	0	463.180,00	8.574.214,00	9.039.284,00
2014.	–	0	1.266.248,00	48.584.543,00	49.850.791,00
2015.	–	0	2.515.075,00	57.416.680,00	59.931.755,00
2016.	–	0	1.225.252,00	61.738.125,00	62.963.377,00
2017.	–	0	0,00	79.175.389,00	79.175.389,00

 

KAKO SE TROŠIO ZELENI NOVAC

Tokom svih osam godina u periodu 2010-2017, opština Pećinci je imala izrazito veće prihode Budžetskog fonda za zaštitu životne sredine od „eko“ naknada, nego što su bili rashodi kroz Programe korišćenja sredstava ovog fonda. Naročito u drugoj polovini perioda, kada su prihodi značajno porasli, dok su rashodi za aktivnosti na zaštiti životne sredine bili izuzetno niski. Sredstva od naknada gotovo u celosti su trošena na druge potrebe budžeta, a ne za namene za koja su od građana i privrede naplaćena. Tokom perioda prihodi su zbirno iznosili oko 283,9 miliona dinara, a rashodi samo 18,5 miliona dinara.

“Do kraja 2015. godine postojala je zakonska obaveza da se sredstva od naknada za zagađivanje i zaštitu životne sredine namenski troše kroz aktivnosti utvrđene Programom korišćenja sredstava Budžetskog fonda za zaštitu životne sredine. Zbir prihoda od svih naknada bio je najmanji iznos koji je, u skladu sa zakonom, morao da se potroši u okviru programa Fonda. Ako se u jednoj godini ne utroše sva namenska sredstva, Zakon o budžetskom sistemu je propisivao obavezu prenošenja neutrošenog dela u narednu godinu, za iste namene. Preneta sredstva trebalo je sabrati sa tekućim prihodima od naknada, što čini ukupne (preneti + tekući) prihode za datu godinu. Rashode Budžetskog fonda trebalo je planirati i izvršiti u skladu sa iznosom ukupnih prihoda. Ukoliko bi lokalna samouprava planirala rashode u iznosu tekućih prihoda, to je jasan znak da se neutrošena sredstva ne prenose, već da se koriste nenamenski”, tvrdi Maksimović.

Takva obaveza postojala je do decembra 2015. godine, kada je izmenama Zakona o budžetskom sistemu ukinut namenski karakter prihodima od „ekoloških“ naknada. Od tada, organi vlasti mogu, ne kršeći zakon, „eko“ dinar da troše i na druge namene.

Kada se u prihode uračunaju neutrošena i preneta sredstva, uočava se da iznosi koji su se morali po zakonu prenositi u naredne godine rastu tokom svih osam godina perioda. Sa neutrošenih više od 125 miliona dinara u 2015. godini, opština Pećinci bila je na 8. mestu u Srbiji po iznosu neutrošenih sredstava budžetskog „ekološkog“ fonda, koji se po zakonu morao preneti u 2016. godinu. Da je namenski karakter ovih prihoda ostao na snazi i posle 2015. godine, u opštini Pećinci bilo bi neutrošeno i u 2018. godinu preneto bezmalo 265,5 miliona dinara. Upravo je to iznos koji je, umesto u aktivnosti na zaštiti životne sredine, potrošen za druge namene.
Prikaz iznosa neutrošenih sredstava koji se morao prenositi u narednu godinu dat je u tabeli:

 

Vrsta prihoda i rashoda u dinarima	Pećinci
Tekući prihodi od naknada u 2010. godini	7.932.293
Rashodi budžetskog fonda u 2010. godini	4.999.140
Neutrošeno i preneto u 2011. godinu	2.933.153
Tekući prihodi od naknada u 2011. godini	7.445.105
Ukupni prihodi u 2011. godini (preneti + tekući)	10.378.258
Rashodi budžetskog fonda u 2011. godini	1.132.450
Neutrošeno i preneto u 2012. godinu	9.245.808
Tekući prihodi od naknada u 2012. godini	7.589.166
Ukupni prihodi u 2012. godini (preneti + tekući)	16.834.974
Rashodi budžetskog fonda u 2012. godini	5.203.310
Neutrošeno i preneto u 2013. godinu	11.631.664
Tekući prihodi od naknada u 2013. godini	9.039.284
Ukupni prihodi u 2013. godini (preneti + tekući)	20.670.948
Rashodi budžetskog fonda u 2013. godini	614.400
Neutrošeno i preneto u 2014. godinu	20.056.548
Tekući prihodi od naknada u 2014. godini	49.850.791
Ukupni prihodi u 2014. godini (preneti + tekući)	69.907.339
Rashodi budžetskog fonda u 2014. godini	2.344.140
Neutrošeno i preneto u 2015. godinu	67.563.119
Tekući prihodi od naknada u 2015. godini	59.931.755
Ukupni prihodi u 2015. godini (preneti + tekući)	127.494.954
Rashodi budžetskog fonda u 2015. godini	2.344.560
Neutrošeno i preneto u 2016. godinu	125.160.394	0
Tekući prihodi od naknada u 2016. godini	62.963.377	62.963.377
Ukupni prihodi u 2016. godini (preneti + tekući)	188.123.771	62.963.377
Rashodi budžetskog fonda u 2016. godini	0	0
Neutrošeno i preneto u 2017. godinu	188.123.771	0
Tekući prihodi od naknada u 2017. godini	79.175.389	79.175.389
Ukupni prihodi u 2017. godini (preneti + tekući)	267.299.160	79.175.389
Rashodi budžetskog fonda u 2017. godini	1.896.549	1.896.549
Neutrošeno i preneto u 2018. godinu	265.402.611	0

BEZ PROGRAMA

Opština Pećinci nije donela program korišćenja sredstava Budžetskog fonda za zaštitu životne sredine za 2015, 2016, 2017. i 2018. godinu. Međutim, postoje godišnji izveštaji o korišćenju sredstava od „eko“ naknada. U izveštajima za svaku godinu stoji da su sredstva korišćena samo za jednu aktivnost, a to je „čišćenje deponija“, bez drugih aktivnosti i bez ikakvih detalja o kakvim se deponijama radi, gde se nalaze, koja površina je očišćena itd.

Tekst: Milisav Pajević

Foto: /en.wikipedia.org

NAPOMENA
Ovaj tekst je nastao u okviru projekta „Zeleno informisanje – životna sredina je prva vest!“ koji je sufinansiran iz budžeta Pokrajinskog sekretarijata za kulturu, javno informisanje i odnose s verskim zajednicama na Konkursu za sufinansiranje projekata proizvodnje medijskih sadržaja iz oblasti javnog informisanja u 2018. godini.
Stavovi izneti u podržanom medijskom projektu nužno ne izražavaju stavove Pokrajinskog sekretarijata za kulturu, javno informisanje i odnose s verskim zajednicama, koji je dodelio sredstva.